تفاوت شرکت سهامی خاص و مسئولیت محدود
می 25, 2025
اگر قصد راه‌اندازی یک شرکت را دارید، یکی از تصمیم‌های کلیدی شما انتخاب نوع شرکت خواهد بود. بین گزینه‌های موجود، شرکت سهامی خاص و شرکت سهامی عام از پرکاربردترین قالب‌های حقوقی در ایران هستند که هرکدام ویژگی‌ها و الزامات خاص خود را دارند. تفاوت این دو نوع شرکت تنها به نام آن‌ها محدود نمی‌شود؛ بلکه در نحوه جذب سرمایه، ساختار مدیریتی، الزامات قانونی و حتی میزان شفافیت مالی تفاوت‌های قابل توجهی وجود دارد. مشاوره با متخصصان حقوقی نظیر ثبت امیری میتواند به شما کمک کند تا مناسب‌ترین ساختار را برای کسب‌وکارتان انتخاب کنید. همچنین اگر به دنبال خدمات مطمئن و سریع برای ثبت شرکت در تهران هستید، بهتر است با مجموعه‌هایی همکاری کنید که تجربه و دانش حقوقی کافی در این زمینه دارند.
در نظام حقوقی ایران، شرکتهای سهامی در زمره شخصیت‌های حقوقی با ساختار سهام‌محور قرار دارند و در قانون تجارت به دو نوع اصلی تقسیم می‌شوند: شرکت سهامی خاص و شرکت سهامی عام. هر دو نوع، تحت عنوان شرکت سهامی شناخته می‌شوند، اما در اساسنامه، نحوه تأمین سرمایه، نقش سهامداران و امکان عرضه سهام، تفاوتهایی بنیادی در ساختار دارند که موجب تفکیک آن‌ها در قانون شده است. شرکت سهامی، به‌طور کلی، شرکتی است که سرمایه آن به سهام تقسیم شده و مسئولیت صاحبان سهام محدود به مبلغ اسمی سهام آن‌هاست. این تعریف در ماده ۱ لایحه اصلاحی قانون تجارت ذکر شده و به‌عنوان چارچوب کلی هر دو نوع شرکت سهامی تلقی می‌شود. با این حال، در ماده ۴ همان قانون، این شرکت‌ها به دو دسته خاص و عام تقسیم شده‌اند. در سال‌های اخیر، سامانه‌های آنلاین و الکترونیکی نیز فرآیند‌هایی مانند ثبت تغییرات شرکت، افزایش سرمایه، و نقل‌وانتقال سهام را تسهیل کرده‌اند و اجرای آن‌ها تحت نظارت دقیق‌تری قرار گرفته است.
شرکت سهامی خاص شرکتی است که تمامی سرمایه آن توسط مؤسسین تأمین می‌شود و عرضه عمومی سهام در آن مجاز نیست. این نوع شرکت معمولاً توسط چند شریک محدود تأسیس شده و برای انجام فعالیت‌های تجاری خاص، مشارکت‌های محدود یا کسب‌وکارهای خانوادگی بسیار مناسب است. تعداد مؤسسین در زمان ثبت شرکت سهامی خاص نباید کمتر از سه نفر باشد و تمام سرمایه باید حداقل تا ۳۵ درصد در یک حساب بانکی به نام شرکت در شرف تأسیس واریز شود.
شرکت سهامی عام شرکتی است که بخشی از سرمایه آن از طریق فروش سهام به عموم مردم تأمین می‌شود. این شرکت‌ها پس از تأسیس می‌توانند وارد بازار سرمایه شوند و تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار فعالیت کنند. مؤسسین شرکت سهامی عام باید حداقل ۲۰ درصد سرمایه اولیه را خود تأمین کرده و مابقی را از طریق پذیره‌نویسی عمومی جمع‌آوری نمایند. حداقل تعداد مؤسسین پنج نفر است.
در نظام حقوقی ایران، انتخاب بین شرکت سهامی خاص و عام بستگی به اهداف تجاری، نوع سرمایه‌گذاری، نحوه تأمین مالی و آینده‌نگری شرکت دارد. در ادامه، مهم‌ترین تفاوت‌های این دو نوع شرکت را به‌صورت دقیق و تخصصی بررسی می‌کنیم:
در شرکتهای سهامی خاص، مؤسسین مسئول تأمین کل سرمایه و نگهداری آن در اختیار شرکت هستند، در حالی که در سهامی عام، شرکت تعهدات گسترده‌تری نسبت به سرمایه‌گذاران عمومی دارد و باید اطلاعات شفاف و ساختار مالی مشخصی به عموم ارائه دهد. همین تفاوت، جایگاه شرکت عام را در سیاست‌گذاری‌های اقتصادی کشور نیز برجسته‌تر می‌سازد.
در شرکت سهامی خاص، مدیران به‌صورت داخلی و معمولاً با اختیار مستقیم سهامداران انتخاب می‌شوند و تحت نظارت محدودی فعالیت می‌کنند. اما در ثبت شرکت سهامی عام، علاوه بر مجمع عمومی، نهادهای نظارتی مانند سازمان بورس و حسابرسان قانونی نقش پررنگ‌تری در کنترل عملکرد مدیران ایفا می‌کنند.
شرکت سهامی خاص معمولاً با سرمایه‌گذاران خاص، محدود و از پیش‌توافق‌شده کار می‌کند. اما در شرکت سهامی عام، هدف اصلی جذب سرمایه از بستر عمومی و بازار سرمایه است. این تفاوت، بر شیوه‌های بازاریابی، سیاست‌های جذب منابع و طراحی فرآیندهای داخلی هر شرکت تأثیر مستقیم می‌گذارد.
تبدیل شرکت سهامی خاص به عام، در صورت گسترش فعالیت‌ها و کسب شرایط لازم، امکان‌پذیر است. اما فرآیند تبدیل برعکس (از عام به خاص) بسیار پیچیده و نیازمند تأیید چندگانه است. بنابراین، انتخاب اولیه ساختار شرکت نقش اساسی در مسیر توسعه آن دارد، خصوصاً برای متقاضیانی که در پی ثبت شرکت در تهران هستند.
شرکتهای سهامی عام موظف به انتشار اطلاعات مالی، صورت‌های سود و زیان، تغییرات سرمایه و ترکیب سهامداران در سامانه کدال یا دیگر بسترهای شفاف‌سازی عمومی هستند. این در حالی است که شرکت سهامی خاص چنین الزامی ندارد مگر در شرایط خاص مثل جذب سرمایه خارجی یا ورود به مزایده‌های دولتی.
فرآیند تأسیس شرکت سهامی عام به دلیل ضرورت اخذ مجوزهای خاص، تدوین طرح پذیره‌نویسی، و رعایت الزامات بورس، بسیار پیچیده‌تر از شرکت سهامی خاص است. همچنین، تغییراتی نظیر افزایش سرمایه یا تغییر ترکیب هیئت‌مدیره در شرکتهای عام، تحت کنترل و گزارش‌دهی سخت‌گیرانه‌تری انجام می‌شود.
شرکتهای سهامی خاص و سهامی عام هر دو جزء مهم‌ترین انواع شخصیت‌های حقوقی در دنیای کسب‌وکار هستند که انتخاب بین آن‌ها بسته به نیازها و اهداف تجاری کسب‌وکار متفاوت است. هر کدام از این شرکت‌ها ویژگی‌ها، مزایا و معایب خاص خود را دارند که باید با دقت بررسی شوند.
مزایا: شرکت سهامی خاص به دلیل ساختار محدودتر، کنترل بیشتر و فرآیند تأسیس ساده‌تری دارد. تمامی سرمایه آن توسط مؤسسین تأمین می‌شود و نیازی به جذب سرمایه از عموم نیست. این شرکت‌ها برای کسب‌وکارهای کوچک، استارتاپ‌ها و کسب‌وکارهای خانوادگی مناسب هستند.
معایب: محدودیت اصلی این نوع شرکت‌ها در جذب سرمایه است. نمی‌توانند سهام خود را به عموم مردم عرضه کنند و بنابراین، برای گسترش سریع و جذب منابع مالی گسترده دچار مشکل خواهند شد.
مزایا: شرکت سهامی عام قادر است سرمایه بزرگی از عموم مردم جذب کند. این ویژگی به شرکت‌ها اجازه می‌دهد تا در پروژه‌های بزرگ و توسعه سریع‌تر وارد شوند. همچنین، این شرکت‌ها می‌توانند سهام خود را در بازار بورس عرضه کنند و از منابع مالی فراوان بهره‌مند شوند.
معایب: فرآیند تأسیس شرکت سهامی عام پیچیده‌تر است و نیاز به مجوزهای خاص و مراحل پذیره‌نویسی عمومی دارد. همچنین، هزینه‌های بالاتری برای ثبت و نگهداری این نوع شرکت‌ها وجود دارد. تصمیم‌گیری‌ها در این شرکت‌ها به دلیل حضور هیئت‌مدیره و سهامداران متعدد میتواند زمان‌بر و پیچیده‌تر باشد.
نتیجه‌گیری
انتخاب بین شرکت سهامی خاص و شرکت سهامی عام بستگی به نیازهای خاص هر کسب‌وکار دارد. اگر به دنبال کنترل بیشتر و فرآیند ساده‌تری هستید، شرکت سهامی خاص انتخاب مناسبی است، چرا که نیاز به سرمایه‌گذاری عمومی ندارد و مراحل ثبت سریع‌تر است. اما اگر قصد دارید کسب‌وکار خود را به‌طور گسترده‌تر گسترش دهید و به منابع مالی زیادی دسترسی پیدا کنید، شرکت سهامی عام گزینه بهتری است.
آخرین مطالب
تفاوت شرکت سهامی خاص و مسئولیت محدود
